اثر کمپوست شهری و کود مرغی بر قابلیت استفاده و جزءبندی فسفر در تعدادی از خاکهای استان چهارمحال و بختیاری

منابع فسفر در جهان محدود و قیمت کودهای فسفره به طور پیوسته در حال افزایش است. بنابراین کاربرد بقایای حاوی فسفر برای استفاده دوباره در کشاورزی حائز اهمیت است. جزءبندی فسفر به طور گسترده جهت تشخیص اثر فعالیتهای کشاورزی بر تغییرات فسفر خاک به کار برده می شود. در این روش جزءهای مختلف فسفر به ترتیب کاهش قابلیت استفاده برای گیاه به صورت متوالی با استفاده از عصارهگیرهای قویتر استخراج می شوند. با این وجود اطلاعات اندکی درباره اثر کودهای آلی بر فسفر قابل استفاده و جزءبندی فسفر معدنی در خاک های آهکی استان چهار محال و بختیاری وجود دارد. هدف این پژوهش مطالعه تأثیر کودهای مرغی و کمپوست شهری در 5 خاک آهکی بود. کود مرغی و کمپوست شهری به میزان 0، 5/0، 1، 5/1 و 2 درصد وزنی به کار برده شدند. نمونه ها در دمای 1±25 درجه سانتیگراد و رطوبت 20 درصد به مدت 150 روز در انکوباتور قرار گرفتند. در پایان دوره خوابانیدن فسفر قابل استفاده در خاک های تیمار شده با روشهای اولسن، بیکربنات آمونیوم- دی تی پی ای و کلرید کلسیم 01/0 مولار تعیین شد. همچنین اجزاء فسفر معدنی شامل فسفر لبایل، فسفر مسدود نشده، فسفر دوباره جذب سطحی شده، فسفر مسدود شده، فسفاتهای کلسیم و فسفر باقیمانده تعیین شدند. نتایج نشان داد در هر 3 روش عصارهگیری فسفر قابل استفاده با افزایش کاربرد کودهای مرغی و کمپوست شهری به صورت خطی افزایش یافت. به طوریکه همبستگیمثبت و معنیدار بین فسفر قابل استفاده و مقدار کودهای آلی مصرفی وجود داشت. شیب این خطوط در خاکهای تیمار شده با کود مرغی به ترتیب 0034/0 تا 0042/0، 0003/0 تا 0007/0 و 0004/0 تا 0007/0 و در خاکهای تیمار شده با کمپوست شهری به ترتیب 0017/0 تا 0034/0، 00009/0 تا 0004/0 و 0001/0 تا 0003/0 میلیگرم فسفر در کیلوگرم خاک بر میلیگرم کود در کیلوگرم خاک بود. افزایش در آزمون خاک فسفر بر اثر کاربرد کود مرغی و کمپوست شهری با میزان فسفر اولیه خاک ارتباطی نداشت. توزیع نسبی اجزاء معدنی فسفر در خاکهای شاهد به ترتیب فسفر باقیمانده> فسفاتهای کلسیم> فسفر لبایل> فسفر مسدود نشده> فسفر مسدود شده> فسفر دوباره جذب شده بود. توزیع نسبی اجزاء معدنی فسفر در خاکهای تیمار شده به ترتیب فسفاتهای کلسیم> فسفر باقیمانده> فسفر لبایل> فسفر مسدود نشده> فسفر مسدود شده> فسفر دوباره جذب شده بود. در تمام خاکها شکلهای لبایل، مسدود نشده و فسفاتهای کلسیم با کاربرد کود افزایش، در حالیکه جزء باقیمانده کاهش یافت. همچنین نتایج نشان داد در تمام خاکها با کاربرد کودآلی، قابلیت هدایت الکتریکی خاک در پایان دوره خوابانیدن افزایش یافت. نتایج این پژوهش نشان داد کاربرد کودهای مرغی و کمپوست شهری در خاکهای آهکی میتواند باعث بهبود تغذیه فسفر گیاهان شود. علاوه بر آن به دلیل قرار گرفتن فسفر کودهای مرغی و کمپوست شهری در شکلهای قابل استفاده، خطر وارد شدن فسفر به آبهای سطحی و منابع دیگر وجود دارد.